Ti είναι ο Άτλαντας, ποιο το βάρος;

Βραδάκι στη Διονυσίου Αεροπαγίτου παρακολουθούμε το δεκάλεπτο βίντεο του Γουίλιαμ Κέντριτζ «Παίξτε το χορό ακόμα πιο γλυκά», μια παρέλαση σκιών όπου συμμετέχουν κι οι περαστικοί με τις δικές τους. Περνούν στην οθόνη άνθρωποι γερμένοι από το βάρος των συμβόλων που κουβαλούν, λάβαρα, σημαίες, ταμπούρλα… Στέκονται και οι διαβάτες, κάνουν κι αυτοί τα δικά τους, σκυλάκια που ανοιγοκλείνουν το στόμα, κουνελάκια, καλόγριες που προσεύχονται. Τα παιδιά γελούν, οι μεγάλοι παιδιαρίζουν. Είναι ζεστές οι βραδιές, και κάθε προσπάθεια διαφυγής επιτρέπεται. Λίγο πιο κάτω, η πόρτα για το χώρο της αρχαίας Αγοράς είναι ανοιχτή, κάποιο κομμάτι του χώρου προσφέρεται στους νέους που έχουν όρεξη να σκαρφαλώσουν στα βράχια και να πιουν τη μπύρα τους απλωμένοι σε κατηφορικές επιφάνειες. Στην πύλη διακρίνω από μακριά ένα γλυπτό που δεν έχω ξαναδεί, ο Άτλαντας σηκώνει στους ώμους την Υδρόγειο. Πότε έβαλαν εκεί πάνω νέα έργα; Σίγουρα είναι κάτι διαφορετικό από τις προτομές που συνέχεια τοποθετούνται εδώ κι εκεί. Ένα γλυπτό με κάποια κίνηση τέλος πάντων, σαν αυτά τα χάλκινα γλυπτά που βλέπεις σε άλλες πόλεις.

Πλησιάζοντας καταλαβαίνω ότι δεν είναι γλυπτό, είναι ζωντανός άνθρωπος που ανέβηκε κει πάνω και παριστάνει τον Άτλαντα. Ελάχιστα κινείται η τεράστια Υδρόγειος καθώς τη σφίγγουν τα δάχτυλά του, κι έτσι συνέρχομαι, πώς θα ήταν δυνατόν να μπει γλυπτό εκεί πάνω και να μη χαλάσει ο κόσμος, να μην έχουν διαμαρτυρηθεί οι αρχαιολόγοι, να μην έχουν μαζέψει υπογραφές οι γλύπτες, να μην έχει γίνει επερώτηση στη Βουλή; Αφελής είμαι ώρες -ώρες, μάλλον τις περισσότερες ώρες της μέρας. Ένας άνθρωπος μόνος, ένας άντρας δυνατός, φαίνεται αυτό, κάθησε και βάφτηκε ολόκληρος, σκαρφάλωσε την παραστάδα αυτής της πόρτας και στήθηκε πάνω εκεί να ισορροπεί παριστάνοντας τον Άτλαντα. Σηκώνει την Υδρόγειο, την ανάγκη του, το κουράγιο του, τη μοναξιά του, την απόφαση του. Πλησιάζω κι αφήνω λίγα νομίσματα στο καπέλο που έχει βάλει στη βάση της κολώνας. Για δευτερόλεπτα αναρωτιέμαι πόσο μέτρησε το συμβολικό βάρος και πόσο το αληθινό στην επιχείρηση αυτή, πόσο τα σέντσια που μαζεύονται μπορούν να πληρώσουν τα έξοδα της κατασκευής και κάποιο γεύμα επιπλέον. Η εφήμερη τέχνη, με τόσο πενιχρή αναγνώριση, με τόσο αμφιλεγόμενη αξία, μπορεί ν’ αφήσει στην ψυχή αβάσταχτο βάρος σε νύχτες με καύσωνα.

Τι είναι ο Άτλαντας, ποιο το βάρος;

Βραδάκι στη Διονυσίου Αεροπαγίτου παρακολουθούμε το δεκάλεπτο βίντεο του Γουίλιαμ Κέντριτζ «Παίξτε το χορό ακόμα πιο γλυκά», μια παρέλαση σκιών όπου συμμετέχουν κι οι περαστικοί με τις δικές τους. Περνούν στην οθόνη άνθρωποι γερμένοι από το βάρος των συμβόλων που κουβαλούν, λάβαρα, σημαίες, ταμπούρλα… Στέκονται και οι διαβάτες, κάνουν κι αυτοί τα δικά τους, σκυλάκια που ανοιγοκλείνουν το στόμα, κουνελάκια, καλόγριες που προσεύχονται. Τα παιδιά γελούν, οι μεγάλοι παιδιαρίζουν. Είναι ζεστές οι βραδιές, και κάθε προσπάθεια διαφυγής επιτρέπεται. Λίγο πιο κάτω, η πόρτα για το χώρο της αρχαίας Αγοράς είναι ανοιχτή, κάποιο κομμάτι του χώρου προσφέρεται στους νέους που έχουν όρεξη να σκαρφαλώσουν στα βράχια και να πιουν τη μπύρα τους απλωμένοι σε κατηφορικές επιφάνειες. Στην πύλη διακρίνω από μακριά ένα γλυπτό που δεν έχω ξαναδεί, ο Άτλαντας σηκώνει στους ώμους την Υδρόγειο. Πότε έβαλαν εκεί πάνω νέα έργα; Σίγουρα είναι κάτι διαφορετικό από τις προτομές που συνέχεια τοποθετούνται εδώ κι εκεί. Ένα γλυπτό με κάποια κίνηση τέλος πάντων, σαν αυτά τα χάλκινα γλυπτά που βλέπεις σε άλλες πόλεις.

Πλησιάζοντας καταλαβαίνω ότι δεν είναι γλυπτό, είναι ζωντανός άνθρωπος που ανέβηκε κει πάνω και παριστάνει τον Άτλαντα. Ελάχιστα κινείται η τεράστια Υδρόγειος καθώς τη σφίγγουν τα δάχτυλά του, κι έτσι συνέρχομαι, πώς θα ήταν δυνατόν να μπει γλυπτό εκεί πάνω και να μη χαλάσει ο κόσμος, να μην έχουν διαμαρτυρηθεί οι αρχαιολόγοι, να μην έχουν μαζέψει υπογραφές οι γλύπτες, να μην έχει γίνει επερώτηση στη Βουλή; Αφελής είμαι ώρες -ώρες, μάλλον τις περισσότερες ώρες της μέρας. Ένας άνθρωπος μόνος, ένας άντρας δυνατός, φαίνεται αυτό, κάθησε και βάφτηκε ολόκληρος, σκαρφάλωσε την παραστάδα αυτής της πόρτας και στήθηκε πάνω εκεί να ισορροπεί παριστάνοντας τον Άτλαντα. Σηκώνει την Υδρόγειο, την ανάγκη του, το κουράγιο του, τη μοναξιά του, την απόφαση του. Πλησιάζω κι αφήνω λίγα νομίσματα στο καπέλο που έχει βάλει στη βάση της κολώνας. Για δευτερόλεπτα αναρωτιέμαι πόσο μέτρησε το συμβολικό βάρος και πόσο το αληθινό στην επιχείρηση αυτή, πόσο τα σέντσια που μαζεύονται μπορούν να πληρώσουν τα έξοδα της κατασκευής και κάποιο γεύμα επιπλέον. Η εφήμερη τέχνη, με τόσο πενιχρή αναγνώριση, με τόσο αμφιλεγόμενη αξία, μπορεί ν’ αφήσει στην ψυχή αβάσταχτο βάρος σε νύχτες με καύσωνα.